Μεταφράσαμε τον πρόλογο από το βιβλίο του Byung Chul Han, Εγκώμιο της γης. Ένα ταξίδι
στον Κήπο, μετά από την ανάγνωση του έργου του Η Αγωνία του Έρωτα (Opera / 2019) στο
πλαίσιο της θεματικής περί έρωτα.
Εδώ το ερωτικό στοιχείο επεκτείνεται πέρα από τις ανθρώπινες σχέσεις κατά τρόπο που να
αφορά όλα τα μη ανθρώπινα όντα˙ τα ζώα, τα φυτά, τους βράχους. Γίνεται έτσι μία δύναμη
που διαπερνά τον κόσμο συνολικά, αποκτώντας μια κοσμολογική και εν τέλει συμπαντική
παρουσία.
Ταυτόχρονα, αυτός ο περισσότερο-από-ανθρώπινος ερωτικός τρόπος της ύπαρξης
αναγνωρίζεται ως κομβικός για μια άλλη κατανόηση του κόσμου και της σχέσης μας μαζί
του. Αποτελεί πρώτα και κύρια ένα βίωμα, μία προσωπική εμπειρία ικανή να μετατοπίσει
και να αναδιοργανώσει τη θέση μας και τη στάση μας απέναντι σε καθετί.
Δείχνει, έτσι, με τρόπο λιτό μα ουσιαστικό, ότι το ερωτικό βίωμα είναι ένα πολιτικό βίωμα
από την ενεργοποίηση του οποίου εξαρτάται η προσωπική μας διαδρομή και η πορεία του
κόσμου, οι καθημερινές μας σχέσεις και όλα εκείνα τα προβλήματα που μοιάζουν μεγάλα
και μακρινά.
Ένα ταξίδι στον κήπο.
Byung-Chul Han (Lob der Erde. Eine Reise in den Garten – Βερολίνο/Ullstein/2018)
Μία μέρα ένιωσα μια βαθιά λαχτάρα, μια ισχυρή ανάγκη να βρεθώ κοντά στη γη.
Έτσι αποφάσισα να αρχίσω να καλλιεργώ καθημερινά. Για τρεις Ανοίξεις, τρία Καλοκαίρια,
τρία Φθινόπωρα και τρείς Χειμώνες, δηλαδή για τρία χρόνια, εργάστηκα στον κήπο, τον
όποιο ονόμασα Bi-Won (στα Κορεάτικα σημαίνει: ο μυστικός κήπος). Στην πινακίδα σε
σχήμα καρδιάς, που είχε τοποθετήσει ο προκάτοχος μου στον κήπο, πάνω σε μία αψίδα
από κλαδιά τριανταφυλλιάς έλεγε ακόμη Ο Κήπος των Ονείρων. Την άφησα έτσι όπως τη
βρήκα. Ο μυστικός μου κήπος είναι στ’ αλήθεια ένας κήπος των ονείρων, γιατί εκεί
ονειρεύομαι την ελευσόμενη γη.
Η εργασία στον κήπο υπήρξε για εμένα ένας γαλήνιος διαλογισμός, μία χρονοτριβή στην
γαλήνη. Άφηνε τον χρόνο να κυλά αργά και να μοσχοβολά. Όσο πιο πολύ δούλευα στον
κήπο, τόσο περισσότερο σεβασμό αποκτούσα για τη γη, για τη γοητευτική ομορφιά της. Στη
διάρκεια αυτή πείστηκα βαθιά ότι η γη είναι μια θεϊκή δημιουργία. Ο κήπος με βοήθησε να
πεισθώ για κάτι τέτοιο, να αποκτήσω αυτή την πεποίθηση, που για μένα αποτελεί τώρα πια
μια βεβαιότητα˙ έγινε κάτι το οφθαλμοφανές. Το οφθαλμοφανές κατάγεται σημασιολογικά
από κάτι που μπορεί κανείς να δει. Είναι κάτι που το έχω δει.
Η χρονοτριβή μου στον ανθισμένο κήπο με έκανε ξανά χαρούμενο. Πιστεύω ότι αυτή
υπήρξε στον κήπο της Εδέμ και πρόκειται να υπάρξει ξανά. Πιστεύω στο Θεό, στον
δημιουργό, σε εκείνον τον παίκτη, που πάντα ξεκινά εκ νέου και έτσι καθετί ανανεώνεται.
Ακόμη και ο άνθρωπος, ως το δημιούργημα του, είναι εξ αυτού υποχρεωμένος να παίζει
μαζί του. Η εργασία ή καλύτερα η επίδοση καταστρέφει το παιχνίδι. Αποτελεί ένα τυφλό,
γυμνό, βουβό πράττειν.
Ορισμένα μέρη του παρόντος βιβλίου αποτελούν προσευχές, εξομολογήσεις˙ πραγματικές
ερωτικές εξομολογήσεις στη γη και τη φύση. Δεν υπάρχει καμία βιολογική εξέλιξη. Τα
πάντα οφείλονται σε μία θεϊκή επανάσταση. Αυτό το έχω βιώσει. Η βιολογία είναι σε τελική
ανάλυση θεολογία, μια διδαχή του θεού.
H γη δεν είναι ένα νεκρό, άψυχο, βουβό ον, αλλά μία γεμάτη νόημα οντότητα, ένας
ζωντανός οργανισμός. Ακόμη και η πέτρα είναι ζωντανή. O Σεζάν, που ήταν παθιασμένος με
το όρος Sainte-Victoire1 , γνώριζε το μυστικό και την ιδιαίτερη ζωντάνια και δύναμη των
βράχων. Ήδη ο Λάο Τσε δίδασκε:
Ο κόσμος είναι σαν ένα μυστηριώδες όστρακο. Κανείς δεν μπορεί να τον αδράξει. Όποιος
επιδιώκει να τον κατανοήσει, θα τον χάσει.
H γη ως ένα μυστηριώδες όστρακο είναι εύθραυστη. Σήμερα την εκμεταλλευόμαστε άγρια,
την εξαντλούμε και έτσι την καταστρέφουμε ολοσχερώς.
Από τη γη πηγάζει η προσταγή να την φροντίζουμε [schonen], που σημαίνει να της
φερόμαστε όμορφα [schönen]. Η φροντίδα [Schonen] είναι ετυμολογικά συγγενής με την
ομορφιά [Schönen]. Η ομορφιά μας υποχρεώνει, μας επιβάλλει να την φροντίζουμε.
Επιβάλλεται να φροντίζουμε όμορφα την ομορφιά [Schönen schonend].2 Η φροντίδα της
γης είναι ένα επείγον καθήκον, μία υποχρέωση της ανθρωπότητας, γιατί είναι όμορφη˙
πραγματικά υπέροχη.
Η φροντίδα αποζητά τον εγκωμιασμό. Οι παρακάτω γραμμές αποτελούν ύμνους, ωδές στη
γη. Αυτό το εγκώμιο για τη γη, οφείλει να ηχήσει όπως ένα όμορφο τραγούδι της γης.3 Για
ορισμένους όμως θα όφειλε να διαβαστεί ως ένα κακό μαντάτο, ενόψει των σφοδρών
φυσικών καταστροφών που μας πλήττουν σήμερα. Αυτές αποτελούν την οργισμένη
απάντηση της γης στην ανθρώπινη αδιαφορία και βία. Έχουμε χάσει κάθε δέος μπροστά
στη γη. Δεν την βλέπουμε ούτε την ακούμε πια.
1 Βουνό στη νότια Γαλλία. Απεικονίζεται σε πολλά έργα του Σεζάν, ο οποίος το είχε θέα από το σπίτι
του στην γειτονική πόλη Aix-en-Provence (Σ.τ.Μ.).
2 Παροξυσμός λογοπαιγνίων μεταξύ schonen(φροντίζω) και das Schöne (το ωραίο, το όμορφο)
(Σ.τ.Μ.).
3 Πιθανή αναφορά στη συμφωνία του Γκούσταβ Μάλερ, «Το τραγούδι της γης» (Das Lied von der
Erde) (Σ.τ.Μ.).
Μετάφραση-απόδοση από τα γερμανικά: Γιώργος Π.